Eén basisopleiding voor alle leraren, aangevuld met specialisaties in meerdere vakken en zaken als ‘het jonge kind’, ‘bèta’ of ‘gehandicaptenzorg’. Om het lerarentekort aan te pakken moet het hele opleidingssysteem op de schop, adviseert de Onderwijsraad.
De PO-Raad en de bonden werken graag mee aan de uitwerking.
Een nieuwe kijk op het beroep die leidt tot ‘ingrijpende aanpassingen’ aan de huidige structuur van lerarenopleidingen. Zo omschrijft de Onderwijsraad het advies dat de raad vandaag presenteert aan de Tweede Kamer. Om het vak aantrekkelijker te maken en de mobiliteit van leraren te vergroten, adviseert de raad om ruimere lesbevoegdheden in te voeren die niet alleen geldig zijn voor het basisonderwijs of voor één vak in het voortgezet onderwijs, maar voor meerdere vakken en leeftijdsgroepen.
In plaats van de Pabo of de lerarenopleiding geschiedenis doen álle docent in spe in dit scenario dezelfde basisopleiding, om zich daarna (bijvoorbeeld) te specialiseren in ‘bèta’ en ‘10 tot 14-jarigen’. De leraar in kwestie is dan bevoegd om alle bètavakken te geven in zowel de bovenbouw van de basisschool als de onderbouw van de middelbare school. Of een gespecialiseerde leraar rekenen kan rekenonderwijs geven aan leerlingen van de héle school, in plaats van alleen voor de eigen klas.
Wordt de lerarenopleiding zo geen snackbar die leidt tot de uitholling van vakinhoudelijke kennis? Nee, zegt René Kneyber van de Onderwijsraad (en columnist van Trouw). “Natuurlijk heeft ieder systeem voor- en nadelen. Maar in plaats van keuze uit een snackbar heb je als docent nu iedere dag hetzelfde eten. Ik ben vmbo-docent wiskunde en zou best in het basisonderwijs les willen geven aan jonge kinderen. Maar daarvoor zou ik eerst de Pabo moeten doen, terwijl ik al veel didactische kennis heb. In ons voorstel wordt zo’n overstap een stuk makkelijker.”
Canada
De Onderwijsraad heeft onder meer gekeken naar Vlaanderen en Canada, waar het al praktijk is dat docenten ruimere lesbevoegdheden hebben en meerdere vakken geven. Ook voor Nederland ziet de raad een hoop voordelen van zo’n aanpak: meer ‘mobiliteit’ voor leraren, een aantrekkelijker beroep, meer kansen voor onderwijsvernieuwing en een betere start voor beginnende leraren. En als docenten breder inzetbaar zijn, kan dat tekorten in bepaalde vakken ook beter tegengaan, schrijft de raad. Het systeem daagt leraren uit zich te blijven ontwikkelen. De raad verwacht dat leraren daardoor beter gemotiveerd blijven om les te geven en dat meer mensen voor het onderwijs zullen kiezen.
De gedachte achter het advies is dat ‘de kern van het leraarschap voor alle onderwijssectoren en alle vakken gelijk is’, zo schrijft de raad. ‘Leraren kwalificeren hun leerlingen voor een vervolgopleiding of een beroep, en spelen een belangrijke rol in socialisatie en persoonsvorming.’
Het ministerie van OCW vindt het een ‘stevig en interessant advies’. “Het rapport biedt aanknopingspunten om goed naar de huidige bevoegdhedenstructuur en de opleiding te kijken”, zegt een woordvoerder. “We gaan het rapport dus goed bestuderen.”
De voorzitter van de Algemene Onderwijsbond (Aob), Liesbeth Verheggen, noemt het ‘een heel ingrijpend advies’. “Het zou zelfs kunnen leiden tot één cao voor alle onderwijssectoren, wat een hele interessante gedachte is”, zegt ze in een reactie op de website van de vakbond. “Wij gaan dit plan de komende tijd uiteraard bespreken met onze leden. Wat zij ervan vinden, zal ook afhangen van de praktische uitwerking van de voorstellen. Het zal in elk geval tot veel discussie leiden, maar dat is goed. Dat brengt je verder.”
