Lokaal samenwerken aan kindvoorzieningen
“In de praktijk van de afgelopen jaren hebben we kunnen zien dat gemeenten en hun bestuurders het verschil kunnen maken in de ontwikkeling van kindcentra. We hebben daarom het initiatief genomen om te komen tot een handreiking voor gemeenten. De uitgave geeft antwoord op de vraag hoe je meer samenhang kunt creëren tussen kinderopvang, primair onderwijs en kindnabije zorg. De handreiking helpt gemeenten om lokaal meer samenhang in de kindvoorzieningen te organiseren.”  Aan het woord is de Hoornse wethouder Samir Bashara, tevens lid van de kopgroep van wethouders (zo’n 40 gemeenten die binnen de VNG voortrekker proberen te zijn in de ontwikkeling van kindcentra) en lid van de regiegroep van Kindcentra 2020. 

Deze column van PACT voor Kindcentra verscheen in BBMP nr. 3.

Waarom een handreiking?
“Veel gemeenten zoeken naar mogelijkheden om de ontwikkeling te stimuleren van meer samenhang tussen kinderopvang, primair onderwijs en kindnabije zorg. Dat is geen eenvoudige opgave, vandaar deze inspiratie en handvatten.”

Hoe is de handreiking tot stand gekomen?
“We zijn een interactief proces gestart met ambtenaren, wethouders en mensen van PACT voor Kindcentra en in aantal sessies aan de slag gegaan met de best practices die de afgelopen jaren zijn ontstaan. Vervolgens hebben de auteurs samengevat, geordend en de informatie toegankelijk gemaakt. Aan de hand daarvan hebben we nu een prachtig product opgeleverd met antwoorden op de vraag waarom je samenwerking zou moeten willen in je gemeente en hoe je dat vervolgens organiseert.”

Waarom specifiek voor gemeenten?
“Gemeenten hebben een belangrijke verbindende en stimulerende rol als het gaat om kindvoorzieningen. Gemeenten zijn de schakel tussen verschillende partijen en belangen en hebben een opdracht als hoeder van het algemeen belang en als regisseur van het sociaal domein. Gemeenten zijn vanuit hun verantwoordelijkheid voor jeugdhulp, welzijn en onderwijsachterstandenbeleid de aangewezen partij om in te zetten op preventie. Bovendien kunnen gemeenten met hun wettelijke taak voor onderwijshuisvesting ook een faciliterende rol vervullen.”

Gemeenten kunnen het niet alleen?
“Je kunt het niet alleen en het gaat niet vanzelf. Een doorgaande ontwikkellijn voor kinderen en rijke dagprogramma’s vragen om nauwe samenwerking. Die moet tot volle wasdom komen op de werkvloer, in de klas en op de kinderopvanggroep. Bestuurders en directies van kinderopvang, onderwijs en jeugdhulp zijn aan zet om deze samenwerking te organiseren. Gemeenten kunnen hun ambities op dit terrein dan ook alleen waarmaken in samenwerking met andere partijen. Gemeenten kunnen daarbij wel een cruciale stimulerende en faciliterende rol spelen als regisseur.”

Waar moeten ze beginnen?
“De wettelijke taken die gemeenten hebben kunnen hierin het beginpunt zijn. Dit vraagt een bepaalde rolopvatting en inzicht in het proces. In de handreiking schetsen we enkele processtappen die komen kijken bij het ontwikkelen van meer geïntegreerde kindvoorzieningen. Het gaat om samenwerking, visie, bestuurskracht en het omgaan met enkele fundamentele dilemma’s.”

“Het vuurtje kan ontstaan bij een gedreven wethouder of ambtenaar, maar het kan net zo goed ontstaan bij een vooruitstrevende onderwijs- of kinderopvangbestuurder of bij een groep ouders. Het is voor het resultaat niet belangrijk waar het precies begint, als het het proces maar in beweging brengt. Het startpunt is daar waar de energie van de partijen zit. Het is wel belangrijk dat die energie herkend wordt door de gemeente, gestimuleerd of zelf aangezwengeld.”

Wat vindt de lezer in de handreiking?
“De handreiking vat ervaringen samen. De kern is een dashboard waarop de lezer alle knoppen vindt waaraan hij of zijn kan draaien als je meer samenhang in de voorzieningen voor kinderen wilt. Het gaat trouwens in deze handreiking niet om het realiseren van integrale kindcentra als doel op zich. Integrale kindcentra zijn een vorm, een middel om het doel te bereiken. Het doel is het bieden van optimale ontwikkelingskansen aan kinderen en dan zijn samenwerking en een bepaalde mate van integratie tussen onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp zeer behulpzaam.”

Webinar diept uit
Op 24 maart 2021 organiseerden de kopgroep wethouders voor kindcentra en PACT voor Kindcentra een webinar over de nieuwe handreiking voor gemeenten: Lokaal samenwerken aan kindvoorzieningen. Tijdens het webinar gaven de twee auteurs van de handreiking Maaike Vaes en Maaike Zunderdorp een toelichting op de inhoud van de handreiking. Ook is - onder meer via een panelgesprek - het belang hiervan voor gemeenten, de kinderopvang, het onderwijs en de jeugdzorg uitgediept. Het webinar kun je terugkijken via deze link.

Aan welke knoppen kun je draaien?
Kernvragen van de handreiking zijn: ‘waarom’ zou je samenwerking nastreven? En ‘hoe’ zou je dat kunnen doen? Aan welke knoppen kun je als gemeente draaien om die samenwerking te stimuleren en meer samenhang in de kindvoorzieningen te realiseren? Download de handreiking.